Voor het perspectief van een foto zijn het standpunt en de brandpuntsafstand van je lens bepalend. Wanneer je voor het eerst het perspectief van een 24mm objectief op een fullframe camera hebt ervaren, wil je al snel meer. Is de Laowa 10-18mm f/4.5-5.6 lens wat voor jou? Zoals je mag verwachten zijn er voor- en nadelen en aan beide besteed ik aandacht. In deze review neem ik je mee door een reis vol perspectief en deel ik mijn eigen ervaringen en mening!
Laowa, een merk van Venuslens, staat bekend als fabrikant van bijzondere lenzen. De Laowa 10-18mm f/4.5-5.6 C-Dreamer die ik op mijn Sony A7RIII testte is ook verkrijgbaar voor de Nikon Z-serie. Daarmee concurreert deze lens voor het Sony mirrorless systeem direct met de Sony 12-24 mm f/4.0 GM en de recentelijk geïntroduceerde Sigma Art 14-24mm f/2.8, die specifiek voor de Sony ontwikkeld is. Van Nikon is er voor de Z-serie alleen de Nikkor Z 14-30mm f/4.0 of de Samyang 14 mm. f/2.8.
Als ik de Laowa 10-18mm uit de verpakking haal, valt me direct iets op. De lens is extreem compact vergeleken met mijn Sigma Art 12-24mm en de Sony FE 16-35mm. Waar de Sigma breed en kort is en een sterk bolvormig lenselement heeft, is de Sony in haar eigen typische stijl langer en smaller met een totaal andere afwerking. Op de Sigma 12-24mm kun je geen filters gebruiken en op de Sony weer wel.
Kijk je naar de vorm van de Laowa dan vraag ik me af hoe zo’n klein lensje zulke (weidse) prestaties kan leveren? Daarbij valt ook de degelijke afwerking en het gewicht van net geen 500 gram op. De Sony FE 16-35mm f/2.8 GM lijkt lichter maar schijn bedriegt, die is toch 180 gram zwaarder. Om over de Sigma Art 12-24mm f/4.0 nog maar te zwijgen met zijn gewicht van ruim een kilo! Kortom: de Laowa 10-18mm is ideaal om mee te nemen en past daarmee prima bij het compacte systeemcamera ontwerp. En het uit de hand fotograferen met een ultra groothoeklens kan verrassende beelden in je zoeker tonen.
Maar onderschat dit kleine lensje niet. Ik doel hierbij niet alleen op de beeldkwaliteit, maar in dit geval vooral op de beeldhoek. Dit zie je in de onderstaande afbeeldingen bijvoorbeeld, waarbij de camera op hetzelfde standpunt staat en ik je de hoek op 14mm, 12mm en 10mm toon. Gaaf hè?!
Niet geheel onbelangrijk om te weten: de 10-18mm van Laowa is volledig manueel en beschikt niet over autofocus. Dat betekent ook dat je in Lightroom bijvoorbeeld alleen maar je sluitertijd en ISO-snelheid uitleest. Het diafragma en de brandpuntsafstand worden niet gecommuniceerd. Iets om rekening mee te houden.
Een ander klein detail staat in het kader van Adobe Lightroom. Ondanks dat Venuslens op haar site een lensprofiel aanbiedt voor Lightroom, werkt dit momenteel (nog) niet. Dit heeft meer met Lightroom te maken dan met de lens. Het betekent wel dat je zelf creatief moet zijn met correcties. Maar ik ervaar de vervorming of lichte vignettering niet als storend, mede omdat ik de lens rond de f/8 en f/11 gebruik en daar vignettering beperkt zichtbaar is.
Ondanks het ontbreken van de autofocus kun je met deze duizelingwekkende groothoeklens alles uit je kennis en vermogen halen. Duizelingwekkend omdat je met een beeldhoek van maar liefst 130 graden (10mm) tot 102 graden (18mm) kunt fotograferen. Ter vergelijking, de Sony FE 16-35mm f/2.8 GM heeft een uiterste beeldhoek van 107 graden. De Sigma Art 12-24mm heeft een beeldhoek van 122 tot 84.1 graden. En twee millimeter meer ten opzichte van de Sigma staat gelijk aan 8 graden meer beeldhoek. Dus als je het over perspectief hebt, dan kun je bijzondere beelden maken. Over tot de praktijk!
De eerste keer dat ik de Laowa 10-18mm f/4.5-5.6 C-Dreamer lens kon proberen was bij de bloeiende heide op de Posbank. Met een ultragroothoek zijn je voorgrond en een goede lucht van belang voor je perspectief. Gelukkig had ik dat, maar in de schermering was het wel even zoeken naar de juiste instellingen. Ik werkte met een te groot diafragma van f/5.6 en doordat de scherpstelling verder naar voren zat, is er onscherpte in de hoeken zichtbaar. Dat is iets waar ik rekening mee had gehouden, maar je moet wel blijven opletten... Anderzijds maakt dat het beeld creatiever en ook de vignettering stoort mij persoonlijk niet. Dat is smaak.
De scherpte in de hoeken vond ik na mijn eerste keer gebruiken maar zo zo. Dit heb ik eens nader onderzocht door in het veld ’s ochtends het een en ander te testen.
En dan zie je dat als je diafragma f/8 of f/11 gebruikt, je veel meer scherpte in de hoeken opbouw. Iiets om mee rekening te houden. Optisch is de Laowa een prima lens als ik die vergelijk met de Sigma, maar echt vergelijken mag en kun je deze lenzen niet met elkaar. De scherpte die ik ervaar is voor mij echt prima. Wat zeg ik, ik ben er zeer blij mee. Weet je deze lens goed te gebruiken met behulp van live view, manuele focus en focus peaking, dan komt er altijd een fantastisch beeld uit. En neem je zoals in onderstaande foto de zon in je beeld mee, dan trakteert de Laowa 10-18mm je op een heerlijke bonus.
Een bonus in de vorm van een strakke 10-assige ster die mooi scherp uitloopt. Ik heb al vele lenzen mogen proberen. Zo produceren de Canon EF 16-35 mm. f/4.0L IS USM en de Canon EF 50 mm. f/1.4 hele smakelijke sterren die iets aan het beeld toevoegen. Ook de Sony 16-35mm komt in de buurt. Maar de Laowa schijnt erop ontworpen te zijn en met resultaat, want ik vind ze supergaaf. Als je net als ik een liefhebber bent van sterren, dan is de Laowa 10-18mm echt een aanrader!
Naast het compacte ontwerp, lichte gewicht en het lensontwerp dat fraaie sterren produceert, zijn we nog niet aan het einde van deze review. De Laowa lens heeft nog twee verrassingen in petto. Groothoek is bij uitstek geschikt voor landschap- en architectuurfotografie en dan gebruik je vaak filters. Op de Laowa 10-18mm f/4.5-5.6 C-Dreamer kun je op twee manieren filteren.
De eerste manier is, net zoals bij de Irix 11mm, om er 37mm ND-filters in te schroeven. Dit is handig als je architectuur met langere sluitertijden wilt fotograferen. En met een filter tussen de lens en de sensor is de kans op lichtlekkages, of andere zaken waar je met filteren last van kunt hebben, geen issue meer.
De tweede manier is om te werken met een 100mm filtersysteem. Voor mij een verrassing, want vaak zijn groothoeklenzen alleen bruikbaar met grotere - en dus duurdere - 150mm filtersystemen. Ik heb twee verschillende filterhouders gebruikt, waaronder de Benro FH100M2.
Terug naar de lens! Je kunt dus ultra weidse foto’s maken en je eigen standaard 100mm filters gebruiken. De speciale filterhouder schuif je heel makkelijk over de metalen zonnekap en met een klein schroefje klemt de ringvormige houder zich vast om de zonnekap aan de voorzijde van de lens. Er is één ding wat niet kan met deze houder en eigenlijk ook niet nodig is: een polarisatiefilter monteren.
Als groothoek liefhebber ben ik erg enthousiast geraakt over dit kleine maar unieke Laowa ‘groothoeklensje’. De beeldkwaliteit is prima en je kunt er ongekend creatieve beelden mee vastleggen. Daarbij krijg je dankzij de zoomfunctie ook toegang tot de meer gangbare perspectieven zoals 16mm en 18mm. Met deze lens is er een zeer interessante keuze bij op de markt waarbij manueel focussen geen showstopper hoeft te zijn en dat ook niet is geweest voor mij. Van groothoek objectieven mag je verwachten dat ze vertekening hebben, dat is bij de Laowa 10-18mm f/4.5-5.6 zeker het geval, maar het is niet storend.
Daarnaast is de mate van vignettering niet al te nadrukkelijk aanwezig. Tel daar het lichte gewicht en afwerking van de lens bij op en je hebt een mooi stuk precisie gereedschap bij je om unieke perspectieven mee vast te leggen. En door het compacte formaat past deze lens in iedere fototas!
Hulp nodig?
We zijn maandag weer bereikbaar
Dave Zuuring 
Brendan de Clercq 
Frank Doorhof 
Jan Vermeer 
Johan van der Wielen 
